Something is profoundly wrong with the way we live today…our problem is not what to do; it is how to talk about – Tony Judt
Social reconstruction begins with a doubt raised among citizens. – Ivan ఇల్లిచ్
ముందుగా విరసం మహా సభలకు విచ్చేసిన అందరకీ అభినందనలు. సాహిత్యంలోని వర్తమాన ధోరణుల గురించిన దార్శనిక సంవాదాన్ని పరిపుష్టం చేయాల్సిన సందర్భంలో ‘‘ఫాసిస్టు సందర్భంలో రాజ్యాంగ వాదం’’ అనే థీమ్‌తో జరుగుతున్న ఈ సభల పట్ల నాకు వ్యక్తిగతంగా భిన్నాభిప్రాయం ఉన్నది. ఐనప్పటికీ, ఈ చర్చలు అర్థవంతమైన ఆచరణాత్మక కార్యాచరణకు అవసరమైన కొత్త శక్తిని, దార్శనిక దృష్టినీ ప్రత్యామ్నాయ ప్రజాపక్ష సమూహాలకు అందిస్తాయని ఆకాంక్షిస్తూ కరపత్రంలో మరో పదిమంది తదితరులతో పాటూ నాకు ఇచ్చిన అంశం, ‘ఫాసిస్టు సందర్భంలో మన రచన, ఆచరణ’ గురించి నేను అనుకుంటున్న కొన్ని విషయాల్ని మీ ముందు పెట్టాలని భావిస్తున్నాను!
ముందుగా ఏ సామాజిక కార్యాచరణకైనా రచన, ఆచరణ రెండూ పరస్పర ప్రేరకాలని నా భావన. ప్రజాతంత్ర ఉద్యమాలు, ప్రత్యామ్నాయ ప్రజాకీయాలు రెంటినీ కలిపి సమాంతరంగా స్వీకరించాల్సి ఉంది. అలాకాక రచన అనేది ఆచరణలో భాగం కాదనీ లేదా ఆచరణ అనే దానికి రచనతో సంబంధం లేదనే ఒక రకమైన పొరపాటు అవగాహన కొన్ని శ్రేణుల్లో ఉంది. ఇది సరికాదు. ఏం చేయాలో స్పష్టంగా తెల్సినప్పుడే ఎందుకు, ఎవరికోసం రాస్తున్నామో, ఒక స్పష్టత ఉంటుంది. అప్పుడే రాసే దానికీ, చేసేదానికి సార్ధకత చేకూరుతుంది. ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో ఈ అవగాహన అవసరం!
పోతే, అనివార్య కారణాల వల్ల సభకి వచ్చినప్పటికీ నేను ఆవిష్కరించవలసిన మిత్రులు పాణి ‘ద్వేషభక్తి’ పుస్తకం కాలాతీతం కారణంగా కార్యక్రమం అవకుండానే వెనుతిరిగాను. కాబట్టి, ఆ అంశాన్ని కూడా మిళితం చేసి ఓ రెండు విషయాలు మీతో పంచుకోవడం సబబనుకుంటాను. విజయవాడ అనగానే నాకు వ్యక్తిగతంగా రచయితలుగా స్పూర్తి నిచ్చిన ఇద్దరు యోధుల్ని జ్ఞాపకం చేసుకోవాలి. మొదటి వ్యక్తి ఎన్‌కౌంటర్‌ దశరథరామ్‌, రెండు బెజవాడ శరభయ్య. ఒకాయన సోషలిస్టు ప్రభావంతో పత్రిక స్థాపించీ ఆధిపత్య శక్తుల చేతుల్లో హత్యకు గురయితే, రెండో వ్యక్తి కమ్యూనిస్టు మేధావిగా ప్రజలపక్షం వహించినందుకు ఇక్కడే హత్య చేయబడ్డారు!
దశరథరామ్‌ వాడిన భాష పట్లా, ఆయన భావజాల తీవ్రత పట్లా అనేక భిన్నాభిప్రాయాలు ఉండవచ్చును. ఐనా, ప్రజల పక్షాన ప్రశ్నించి నిలిచిన పాత్రికేయుడిగా ఆనాడాయన సృష్టించిన సంచలనం చిన్నది కాదు. అలాగే, ‘చరిత్ర గతి మార్చిన పుస్తకాలు’ పేరిట జీవితంలో ఒకేఒక్క రచన చేసినప్పటికీ, అసలు రచనను ఎవరిపక్షంగా చేయాలో తెలిసిన వ్యక్తి శరభయ్య. అందుకే ఆయన హత్యానంతరం జరిగిన పుస్తక ముద్రణకి ముందు మాట రాస్తూ, ‘‘ఈ రచయిత మరణవార్త పత్రికలో చదివిన రోజునే కొందరు మిత్రులు ఈ గ్రంథాన్ని ఇచ్చి రెండు మాటలను వ్రాయమన్నారు. రచయితతో నాకు వ్యక్తిగత పరిచయం లేదు. వారి పేరు కూడా వినటం ఇదే మొదటి సారి. కాని వారి రచన బాగుంది. వారు మరణించిన తీరు వారి పట్ల నాకు గౌరవభావం కలిగించింది.’’ అంటారు ప్రఖ్యాత మార్క్సిస్టు మేధావి ఏటుకూరి బలరామమూర్తి గారు. సాటి మనిషి కోసం మరణించ గలగడమే ఆ తీరు. ఎన్ని చెప్పండి ఆ త్యాగానికి ఉన్న విలువ మరి దేనికీ లేదు, రాదు!
కాబట్టి, ఎన్ని విభేదాలు ఉన్నప్పటికీ ఫాసిస్టు ముష్కర మూకలకి వ్యతిరేకంగా ప్రాణాలొడ్డిన ఇరువురు యోధుల్ని జ్ఞాపకం చేసుకుంటూనే ఫాసిజానికి వ్యతిరేకంగా తలపెట్టిన ఈ యత్నం సఫలం కావాలని కోరుకుంటున్నాను. ముందుగా ఇంత విస్తృతమైన అక్షరకృషి చేసిన పాణి గారికి అభినందనలు. ‘‘పాఠకుల అభిరుచికీ, రచయిత చెప్పదల్చుకున్న సందేశానికీ నిరంతరం జరిగే పోరాటమే ప్రపంచ సాహిత్య చరిత్ర’’ అంటాడు ఆప్టన్‌ సింక్లేర్‌ మామ నార్ట్‌ అనే తన గ్రంథంలో. ప్రగతిశీల భావజాల పతాకను శక్తి మేరకు ఎత్తిపట్టి ఎప్పటికప్పుడు ప్రజానీకం ఆలోచనల్ని పీడిత పక్షపాత ధోరణితో శుద్ధి చేసేవారికి సాహిత్య రచనా వ్యాసంగంలో కూడా పోరాటం అనివార్యం!
ఈ రోజు ఆ పోరాటానికి నిబద్ధతతో కూడిన విశ్లేషణాత్మక కొనసాగింపే ‘ద్వేషభక్తి’ అనే ఈ పుస్తకం. శీర్షిక చూడగానే సమకాలీన స్థితికి అద్దం పట్టే రచన అనే విషయం ఎవరికైనా అర్థమవుతుంది. మూడు భాగాలుగా 42 వ్యాసాలతో ఫాసిజం కులమత ద్వేషాల ద్వారా, రాజకీయార్థిక విధానాల ద్వారా, చివరికి సొంత ప్రజలపై భౌతికంగా, భౌగోళికంగా చేసే దాడులు ప్రత్యక్ష యుద్ధంగా పరిణమించడం ద్వారా రాజ్యం కొనసాగించే హింసాత్మక మార్గాల్ని సమర్థవంతంగా ఈ పుస్తకంలో వివరించారు. అన్నిటికంటే ముఖ్యంగా, ఫాసిజం కేవల భావజాలం కాదనీ, దానికి కార్పోరేట్‌ సామ్రాజ్యవాద మరోముఖం ఎంత వికృతంగా ఉందో విశ్లేషించిన తీరు ఆకట్టుకునేలా ఉంది!
‘‘న్యాయ ప్రక్రియల్లోనే కాదు, సామాజిక, భావ జాలరంగాల్లో ఏదీ చర్చనీయాంశం కాని ఈ స్థితి కంటే ఫాసిజం ఏముంటుంది?’’ అంటూ ఫాసిస్టు రాజ్యస్వభావాన్ని జల్లెడ పట్టిన రచయిత, ‘‘మన దేశంలో ఆధ్యాత్మికత, అధికారం ఈ వ్యవస్థ అనే జంతువుకు ఉన్న రెండు వికృతమైన తలలు.’’ అంటాడు. గోఫాసిజం మొదలు రైతాంగ ఉద్యమం వరకూ రిజర్వేషన్ల గురించి, అత్యాచార చట్టాల గురించీ సాగుతున్న దుర్మార్గమైన అగ్రకుల బ్రాహ్మణీయ శక్తుల ఏకపక్ష చర్చను తుత్తునియలు చేస్తూనే పెరుగుతున్న ఫాసిస్టు వ్యూహానికి రోగనిర్ధారణ చేస్తాడు రచయిత. అందుకనే, ప్రగతిశీల అభ్యుదయ రచయితలు, కళాకారుల మీద జరుగుతున్న భౌతిక దాడులు, నరేంద్ర దభోల్కర్‌, గోవింద పన్సారే, కల్బుర్గి, గౌరిలంకేష్‌ హత్యల వెనుక నిర్మాణాత్మకంగా వ్యవస్థీకృతం కాబడిన విద్వేషాన్ని పరిణతితో ఎలా ఎదురుకోవాలో చెబుతాడు!
ముస్లింల మీద సాగుతున్న అమానవీయ దాడుల్ని, అవాస్తవ ప్రచారాల్ని ఎలా తిప్పికొట్టాలో చెబుతూ, ‘‘మామూలుగా మన సమాజంలో ఏదైనా ఘటన జరిగినపుడు వచ్చే సాధారణ ప్రతిస్పందన ముస్లింల విషయంలో ఉండదు. అది ఎంత తీవ్రమైనదైనా, అన్యాయమైనదైనా సరే పట్టించుకోరు. ఏమీ జరగనట్లు నటించే ఈ సమాజ మౌనంలో లోతైన అర్థం ఉంది. వాళ్ళు ముస్లింలు కావడమే దీనికి కారణం..’’ అంటారు. అంతేకాదు, రామమందిరం కోసం రాస్తూ, ‘‘ఈ నిర్మాణం ఏ విధ్వంసానికి?’’ అనడం ప్రజాపక్ష రచయితగా పాణి ముందు చూపుకి నిదర్శనం !
విద్వేష సంస్కృతిని విపులీకరించినా, గోల్వార్కర్‌లోని డొల్లతనాన్ని బయటపెట్టినా ఒక స్పష్టమైన ఉద్దేశాన్ని వెల్లడిరచిన రచయిత, ‘సంఫ్‌ు పరివార్‌ను అన్‌పాపులర్‌ చేయడమే మన తొలి అడుగు కావాలి’ అంటూ ప్రగతిశీల శక్తుల ఉమ్మడి లక్ష్యం నిర్దేశిస్తాడు. అక్కడితో ఆపడు. కార్పోరేట్‌స్వామ్యం వరకూ అంతెత్తెగసిన హిందుత్వ కప్పుకున్న దేశభక్తి ముసుగు తీసిదాని హింసోన్మాదాల్ని గుడ్డలిప్పి నగ్నంగా మన కళ్ళ ముందుంచుతాడు. విప్లవ ప్రతీఘాత శక్తుల పట్ల జాగరూకత పాటిస్తూనే దళిత బహుజన ఆదివాసీ పీడిత జనులు అనుసరించాల్సిన మార్గానికి టార్చ్‌లైట్‌ చూపిస్తాడు. ఆ వెలుతుర్నే తన తాత్వికతగా చేసుకుంటాడు, ఎందుకంటారా? ఒకచోట ఫాసిస్టు రాజ్యాధికార నేతని ఉద్దేశిస్తూ రచయిత అన్న ఈ మాటలు, మొత్తం ప్రగతిశీల రచయితలందరికి వర్తించేవి, ఈ ఫాసిస్టు సందర్భంలో సామాజిక కార్యకర్తలు, ఆలోచనాపరుల రచన, ఆచరణ ఎలా ఉండాలో స్పష్టపరిచేవీ, అవి
‘‘ఈ దేశ ప్రజలు అన్నంపెట్టి, అక్షరాలు నేర్పితే రచయితను అయినవాడ్ని. నాలుగు వాక్యాలు రాయడం తెలుసుకున్నవాడ్ని. సత్యం మాత్రమే చెప్పమని ప్రజలు నన్ను నిత్యం ఆదేశిస్తుంటారు. కాబట్టి నీ వ్యూహంలో ఎన్నటికీ భాగం కాను.’’ రచయతకి అభినందనలు!
How your theory works and what it changes will best tell you what your theory is – Paulo Freire
Rule for the people is merely benevolent slavery, but rule by the people is true freedom – Robert Paul Wolff
విప్లవాభినందనలతో…
