*ఉద్యమం” అనే నవల మనిషి మనసులో జరిగే ఆత్మపోరాటం, మానవత్వం, నమ్మకం, ధైర్యం వంటి లోతైన భావాలను స్పృశించే ఒక గాఢమైన కథ. ఈ నవలలో బయట ప్రపంచంలో జరుగుతున్న హింస, మత ఘర్షణలు, రాజకీయ ఉత్పాతం ఉన్నప్పటికీ, అసలు ఉద్యమం మనిషి అంతరంగంలోనే మొదలవుతుందని ఒక సున్నితమైన సత్యాన్ని రచయిత మన ముందుంచారు. ప్రతి పేజీ మనిషి మనసులోని ఆందోళనను, అతని అశాంతిని, ఆశను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఈ నవల చదువుతుంటే ఒక కాలం, ఒక సమాజం, ఒక మనసు ఇవన్నీ కలగలిసి మన ముందుకొస్తాయి.
కథ సిక్కు ఉద్యమం నేపథ్యంలో సాగేలా నిర్మించబడింది. ఆ కాలంలో జరిగిన సామాజిక, రాజకీయ సంఘటనలు ఎంత భయంకరమైనవో మనకు ఈ కథ ద్వారా తెలుస్తుంది. కానీ రచయిత వాటిని కేవలం చరిత్రాత్మక సంఘటనలుగా కాకుండా, వాటి వెనుక ఉన్న మానవ హృదయాల నొప్పిని చూపించాడు. ఒక తల్లి తన పిల్లలను కాపాడుకోవడానికి చేసే తపన, ఒక యువకుడు తన తండ్రి మరణం వెనుక దాగిన సత్యాన్ని కనుగొనాలనే ఆవేశం, ఒక సాధారణ కార్మికుడు న్యాయం కోసం నడిచే ధైర్యం ఇవన్నీ ఈ నవలలోని ఆత్మగా నిలుస్తాయి. ప్రతి పాత్ర మనిషి యొక్క లోతైన భావనల ప్రతిరూపం. వాళ్లు భయపడతారు, విరిగి పడతారు, కానీ ఆ భయాన్ని దాటి ముందుకు సాగుతారు.
ఈ నవలలో మతం, రాజకీయాలు, మానవత ఈ మూడింటి మధ్య ఉండే సున్నితమైన సంబంధం అత్యంత నిజాయితీగా, భావోద్వేగపూర్వకంగా చూపబడింది. మతం మనిషికి శాంతి, ప్రేమ ఇవ్వాల్సింది; కానీ అది రాజకీయ ప్రయోజనాల బాటలో నడిచినప్పుడు ఎలా హింస, విభజన, భయానికి దారితీస్తుందో కథ మనకు తెలియజేస్తుంది. అయితే ఈ నవలలో కేంద్రమైనది హింస కాదు అది ధైర్యం. మనసులో పుడే ధైర్యమే అసలైన ఉద్యమమని రచయిత స్పష్టంగా చెబుతున్నాడు. బయట జరిగే విప్లవం కంటే మనసులో జరిగే మార్పే నిజమైన విప్లవమని ఈ కథ మనలో మెల్లగా ముద్ర వేస్తుంది.
చివరికి “ఉద్యమం” ఒక సత్యాన్ని మన కళ్లముందు నిలబెడుతుంది మతం, జాతి, భయం అన్నీ తాత్కాలికం; కానీ మానవత మాత్రం శాశ్వతం. ప్రతి మనిషి తనలో తానే ఒక చిన్న ఉద్యమం మొదలుపెడతాడు. ఆ ఉద్యమం అన్యాయం, భయం, దుఃఖం మధ్య కూడా మనసులో వెలుగును కాపాడుకోవడం. ఈ కథ చివరికి మనలో ఒక ప్రశ్నను మిగులుస్తుంది నిజమైన ఉద్యమం రోడ్లపై జరుగుతుందా? లేక మనసులో పుడుతుందా?
మొత్తం మీద “ఉద్యమం” ఒక హృదయాన్ని తాకే నవల. ఇది మనిషి భయాలను, నిరాశలను, ఆవేదనలను అధిగమించి సత్యం వైపు నడిచే కథ. ఇందులో నినాదాలు లేవు, కానీ లోతైన మౌనం ఉంది. రక్తపాతం లేదు, కానీ లోతైన భావోద్వేగం ఉంది. ఈ నవల మనకు నేర్పేది ఒకే విషయం అసలైన ఉద్యమం అంటే మనసులో పుట్టే మార్పు, భయాన్ని జయించే ధైర్యం. కథ చదివిన తర్వాత మన హృదయంలో వెలిగే కాంతి ఒక్కటే మానవత ఎప్పటికీ చావదు అనే నమ్మకం.
నవల :ఉద్యమం
పంజాబీ : రాజ్ గిల్
తెలుగు అనువాదం : సహవాసి
ప్రచురణలు: బాలా బుక్స్
