మణిపూర్, పర్వతాలు వున్న నదుల ఒడిలో మనోహరమైన రాష్ట్రం. భిన్న జాతులు, సంస్కృతుల సమ్మేళనం. కానీ అక్కడి ఆహ్లాదకరమైన ప్రకృతి వైభవం కన్నీటి ప్రవాహానికి దారి తీసింది. వివిధ తెగల మధ్య అవగాహన లోపం, రాజకీయ లబ్ధి కోసం ఆడే ఆటలు, సామాజిక అంతరాలు సమాజాన్ని చీల్చాయి.

సూర్యుడు ఉదయించే ముందు గ్రామాల్లో మంటలు చెలరేగాయి. ఆ మరుసటి రోజు మహిళలు, పిల్లలు అరిచిన స్వరం గాలి ద్వారా అడవుల్ని దాటింది. నది తీరాన ఉన్న చిన్న గ్రామంలో సుందరి అనే యువతి తన ఇద్దరు చిన్న పిల్లలతో నిద్రపోతోంది. ఆమెకు తెలియదు, రాత్రి వాళ్ల గ్రామాన్ని ఆగంతుకులు చుట్టేశారు.

సుందరి కళ్ళు తెరవడానికి ముందు పక్కింట్లో మంటలు చెలరేగాయి. “ఏమైంది?” అని గ్రహించేలోపు, కేకలు విన్న ఆమె పిల్లల్ని తీసుకుని అడవిలోకి పరుగెత్తింది. వెనుక చితికి పోయిన గ్రామం, ముందు జీవితంపై అనుమానాలు. ఆ రోజు నలుగురు చనిపోయారు. పారి పోవడం వల్ల సుందరి బతికి పోయింది.

మణిపూర్‌లో బహుజాతి సమాజం లోపల ఎప్పటినుంచో ఉన్న నువ్వా-నేనా విభజన మళ్ళీ తెరపైకి వచ్చింది. ఒక ప్రక్క కుకి తెగలు, మరో ప్రక్క మైతేయి తెగలు. రాజకీయ నేతలు తగవుల్ని సామాన్య ప్రజల గుండెల్లో పెడతారు. “మీ హక్కులు మేము సాధిస్తాం” అని చెప్పిన మాటలు నెరవేర్చకపోయినా, ఆ మాటలతోనే ప్రజలు భిన్నతను మరింతగా పెంచుకున్నారు.

సుందరి తమ్ముడు రహ. రహ, ఒక సామాన్య విద్యార్థి, కానీ అతడికి ఉన్నది సమాజంలో మార్పు తెచ్చాలన్న సంకల్పం. మత, జాతి, ప్రాంతం కంటే మానవతా విలువలు గొప్పవని అతను నమ్ముతాడు. గ్రామాల్లో తిరుగుతూ అతను జాతి మధ్య సౌహార్దం కుదిర్చేందుకు ప్రయత్నిస్తాడు.

సుందరి, తన పిల్లల రక్షణ కోసం రహను ఆశ్రయిస్తుంది. “మనం ఏమి చేసేది లేదు రహ! అంతా ఆరని మంటలే” అంటూ కన్నీళ్లు పెట్టుకుంది. కానీ రహ, ఆమెకు ధైర్యం చెప్తాడు.

“ఒకరు కాకపోయినా, పదిమందిని మారిస్తే చాలు. నేటి కన్నీటిని రేపటి నవ్వుగా మార్చడం మన చేతుల్లోనే ఉంది.”

శరణార్థ శిబిరాన్ని ఒక మైదానంలో ఏర్పాటు చేశారు.

అమ్మ: (తన పసి బిడ్డను బిగిగా పట్టుకుని) “అమ్మమ్మా, మనకు సహాయం కోసం ఎవరైనా వస్తారా? ఈ భయంకరమైన రాత్రి ఎప్పుడు ముగుస్తుందో తెలియడం లేదు.”

అమ్మమ్మ: (తన మాటలలో భయం ఉప్పొంగుతూ) “మనిషి కర్కశత్వానికి ఎక్కడ తలవంచాలో తెలీదు. మనుషులు దెయ్యంగా మారుతున్నా ఎవరూ గుర్తించడం లేదు. మన శిబిరానికి సమీపంలోనే వాళ్ళు ఉన్నారు. దయచేసి నువ్వు బిడ్డను గట్టిగా కౌగిలించుకో.”

అంతలో ముసుగులో వున్న కుకీ మిలిటెంట్లు శిబిరాన్ని చుట్టుముడతారు. అంతా భయంతో ఒకరిని ఒకరు గట్టిగా పట్టుకుంటారు.

మిలిటెంట్ నాయకుడు: (తుపాకీ పైకెత్తి) “ఇక్కడున్న వాళ్లలో యువకుల్ని ఎవ్వరిని వదలొద్దు” అని గట్టిగా అరిచాడు.

మీతీ తండ్రి: (తన చేతులు జోడించి) “మేము ఏ దాడిలో పాల్గొనలేదు. ఆ అణచివేతలో మేము బాధితులం. దయచేసి మా పిల్లల్ని వదిలేయండి.”

మిలిటెంట్ నాయకుడు: (వేగంగా మొహం తిప్పుకుంటూ) “ఇక్కడ ఎవ్వరినీ వదిలిపెట్టేది లేదు. నీ నీతి నీ దగ్గర ఉంచుకో!”

కుకీలు కుటుంబాన్ని బలవంతంగా తీసుకెళ్లారు. మిగతా శిబిరంలోని వారంతా చెల్లా చెదురయ్యారు.

ఇంఫాల్ లోయలో విషాదం అలుముకుంది. ఒకచోట సైనిక బలగాలు నది ఒడ్డున ఉన్న మృతదేహాలను పరిశీలిస్తున్నాయి.

సీఆర్పీఎఫ్ కమాండర్: (తీవ్రంగా చూస్తూ) “ఇది చాలా అమానుషం. ఏ ప్రాణికి కూడా ఇంతటి ఘోరం ఎదురవ్వకూడదు.”

సైనికుడు: “సార్, ఇది ఆ ఎనిమిది నెలల పసికందు … దురదృష్టం… అతనికి గొంతు పెగల్లేదు”

కమాండర్: (గట్టిగా పిడికిలి బిగిస్తూ) “ఈ ఊచకోతకు ఎప్పుడు ముగింపు ఉంటుందో… ఇలాంటి ఘటనలు ఎప్పటికీ మనిషి విజ్ఞాన్నాన్ని ప్రశ్నిస్తూనే ఉంటాయి.”

ఇంఫాల్ వీధుల్లో ప్రజలు పెద్ద ఎత్తున ఆందోళన చేస్తున్నారు. కొందరు ముఖ్యమంత్రి నివాసం వైపు దూసుకెలుతున్నారు.

మీతి ఆందోళనకారుడు: “మేము ఎన్ని జన్మలైనా హింసను అనుభవించాలా? ప్రభుత్వానికి న్యాయంపై నమ్మకం లేదు. గీరేన్ ముఖ్యమంత్రి పదవిలో ఉండటమే ఈ రాష్ట్ర పతనానికి మూలం.”

కుకీ నేత: (మరొక ప్రదేశంలో ప్రెస్‌ మీట్‌ నిర్వహిస్తూ) “మన ఆదివాసీలపై జరుగుతున్న అఘాయిత్యాలపై ఎవరూ స్పందించరా? ఈ రాజ్యాంగం మాకేమీ చేయలేకపోతే, ఎవరి మీద నమ్మకం పెట్టుకోవాలి?”

పత్రికా ప్రతినిధి: “మీ నాయకత్వం పై సీఆర్‌పీఎఫ్ బలగాలు చేస్తున్న తీరుపై ఏమంటారు?”

కుకీ నేత: “ఆ మిలిటెంట్లలో కొందరు తమ కుటుంబాలను రక్షించడానికే ఆయుధాలు ఎత్తుకున్నారు. కానీ, మా వారిపై కావాలనే ప్రతీకార చర్యలు జరుగుతున్నాయి.”

ఢిల్లీ సమావేశమందిరంలో హోంమంత్రి పా కీలక బలగాలతో చర్చిస్తున్నారు.

అమిత్ షా: “ఇక మణిపూర్‌లో శాంతి భంగానికి స్వస్తి చెప్పాలి. అదనపు బలగాలు పంపాలి, అవసరమైతే, మిలిటెంట్లను తీవ్రంగా అణచివేయాలి.”

పార్టీ సభ్యుడు: “కానీ, గీరేన్‌ను తొలగించకపోతే పరిస్థితి ఇంకా దిగజారుతుందేమో.”

పా : (తీవ్రంగా) “గీరేన్‌ను తొలగించడం పక్కన పెడదాం. ప్రస్తుతమున్న ఉద్రిక్తతను ఆపడమే ముఖ్యమైన పని. ఇప్పుడే రక్షణపై దృష్టి సారించాలి.”

ఇంటర్వ్యూలు, రిపోర్టులు, అవేదనలతో మణిపూర్‌ కథ ఇలాగే కనిపించని ముగింపు వైపు సాగుతుంది.

మణిపూర్‌లో పాకే చీకటిలో ఎవరూ నిజమైన శాంతి జ్యోతి వెలిగించలేకపోయారు. హింసా రహిత పరిష్కారానికి నడిచే మార్గం ఎక్కడో దూరంగా మిగిలిపోయింది.

సూర్యుడు అస్తమించక ముందే, మైతేయి తెగ పెద్దలు ఒక పెద్ద వృక్షం క్రింద సమావేశం కావడానికి గుమికూడారు. అందరూ గంభీరంగా వున్నారు. పెద్దలు మాట్లాడుతున్నారు. ప్రతీ మాటలో కట్టుదిట్టమైన అభిప్రాయాలు, సమాజంపై గంభీరమైన దృష్టి వ్యక్తమవుతున్నాయి.

కుల పెద్ద (మైతేయి తెగ నాయకుడు):

“మన జీవితం ఎప్పటికీ ప్రశాంతంగా ఉండదు. కుకి తెగ మన భూమిని కబళించాలనుకుంటున్నాయి. వారు ఎప్పటినుంచో మన పక్కన ఉంటూ తమ పైత్యాన్ని పెంచుకుంటున్నారు. ఇప్పుడు వారితో ఏమీ మాట్లాడటానికి లేదు. పోరాటం తప్ప ఇంకొక మార్గం లేదు!”

గ్రామ మరో పెద్ద

“నేటి పరిస్థితుల్లో మనం ఆలోచన చేయాల్సిన సమయం వచ్చింది. పోరాటం తప్ప, శాంతి కోసం ఏమీ చేయలేమా? మన వర్గం కూడా పేదరికంలో చిక్కుకుంది. కానీ మనం వాళ్ళతో చర్చించడం ప్రారంభిస్తే, మనకు మంచి ఫలితాలు రావచ్చు.”

మహిళా పెద్ద:

“నిజమే. అప్పుడు వారు మనను అంగీకరించలేక పోతే, సరే. కానీ మన పిల్లలకు శాంతి కావాలని, ఒక న్యాయమైన జీవితం కావాలని చూస్తే, దారి తప్పకూడదు. వారి గుండెను తాకేలా మాట్లాడటం ఒక మార్గం.”

కుల పెద్ద:

“మనం ఇంతకుముందు చర్చలు జరిపాం. కానీ ఇప్పుడు పరిస్థితి మారిపోయింది. వారు దాడులు చేస్తున్నారు, భూమిని దక్కించుకుంటున్నారు. మన సమస్యను పరిష్కరించుకోవాలని మనం గట్టిగా నిలబడాలి.”

గ్రామం లోని యువ నాయకుడు

“కానీ మన సమస్యను పరిష్కరించడానికి మనం ఎలా వ్యవహరించాలి? మనం గెలిచినప్పటికీ, అదే రోజున మరి ఏ కొత్త శత్రువులు మన ముందుకు వస్తారు. ఇది కేవలం యుద్ధం కాదు. వారితో చర్చలు జరపడం కూడా ఒక మార్గం.”

మహిళా పెద్ద:

“ప్రతి యుద్ధం ఒకేలా ముగియదు. ఒకరి గెలుపు మరొకరి ఓటమి కాదు. మనం భవిష్యత్తును కాపాడుకోవాలని చూస్తున్నాం. కేవలం మన పట్ల గౌరవం, మన ఉనికిని నిలబెట్టుకోవడం ముఖ్యం”

కుల పెద్ద:

“ప్రత్యేకమైన సందర్భంలో చర్చలు మౌలికం కావచ్చు. కానీ ఈ సందర్భం అది కాదు. మన పూర్వీకులు పోరాడి తమ భూమిని కాపాడుకున్నారు. మనం అంగీకరించి, వారి బాటలో నడవాలి. ఈ ఎరుపు, ఈ శక్తిని మార్చే సమయం వచ్చింది!”

గ్రామ మహిళా నాయకురాలు :

“ప్రతి వాక్యమూ, ప్రతి చర్య శాంతి కోసం ఉండాలి. ఏ విధమైన అణచివేత వల్ల లాభం ఉండదు. మనం ప్రేమతో, సహనంతో ముందుకు సాగితే, వారే మనతో కలిసి ఉండడం ప్రారంభిస్తారు.”

కులపెద్ద:

“ఇది కేవలం పైనుండి జరుగుతున్న యుద్ధం కాదు, ఇది మన సమాజం, మన భూమి, మన కుటుంబం కాపాడటానికి సాగించాల్సిన యుద్ధం. మన ఉనికిని అంగీకరించాల్సిన సమయం. రాబోయే రోజు మళ్ళీ సూర్యుని కాంతులతో బాట చూపుతుంది!”

మైతేయి తెగ పెద్దలు, తమ ఆలోచనల మధ్య ఒక స్థిరమైన నిర్ణయానికి వచ్చారు. వారి హృదయాల్లో వున్న శక్తిని, ఆత్మగౌరవాన్ని, భవిష్యత్తు కోసం సిద్ధం చేశారు.

మణిపూర్ అడవుల్లోని ఒక తాత్కాలిక శిబిరంలో, కుకీ తెగకు చెందిన ఇద్దరు బలమైన నాయకులు మాయోంగ్ (మధ్యవయస్కుడు), లెన్సీ (యువకుడు) ఒకచోట కలుస్తారు. వాళ్లు తమ గతం, భవిష్యత్తు గురించి చర్చిస్తారు. ఈ సంభాషణ వారిలోని నొప్పిని, ఆశను, అలాగే విభేదాల కారణమైన గాథలను ప్రతిబింబిస్తుంది.

మాయోంగ్: (దీపం వెలిగిస్తూ)

“ఈ నిప్పు చూస్తే నాకు మా పాత ఊరు గుర్తొస్తుంది, లెన్సీ. అక్కడ మా ఇల్లు, ఆ చుట్టూ పచ్చని పంట పొలాలు… ఇప్పుడు ఆ ఊరే లేదు.”

లెన్సీ: (కొంచెం కోపంతో)

“మాయోంగ్, ఆ ఊరు ఎందుకు లేదు తెలుసా? వాళ్లు మానకు శాంతి ఇవ్వలేదు. మన భూముల మీద హక్కు మనకు లేకుండా చేశారు.”

మాయోంగ్: (ఊరటనిస్తూ)

“నేను నీ కోపాన్ని అర్థం చేసుకోగలను. కానీ ఆ కోపం మన గుండెల్లోనే ఉంటే, మన బిడ్డల భవిష్యత్తు నాశనమవుతుంది. మేము సీనియర్‌లం కాబట్టి ఇది గుర్తు చేసుకోవాలి, లెన్సీ. మన తల్లి మన్ను పంచుకోలేమని నిర్ణయించినప్పుడు, మనమే శత్రువులమైపోతాము.”

లెన్సీ: (విమర్శగా)

“మాయోంగ్, నీ మాటలు వినడం సులువు, కానీ నీకు తెలుసుగా. మన యువకులను వాళ్లు ఎలా చంపారు. ఈ గాయాలు ఎలా నయం అవుతాయి? మనం పశ్చాత్తాపం మాత్రమే చేస్తూ కూర్చుంటే సరిపోతుందా?”

మాయోంగ్: (నిశ్శబ్దంగా, కొంచెం ఆలోచనతో)

“పశ్చాత్తాపం సరిపోదు, లెన్సీ. కానీ ప్రతీకారం కూడా సరైన మార్గం కాదు. మన పుట్టుక ఈ నేల కోసం, మన బతుకు ఈ సమాజం కోసం. ఈ చీలికలు మరింత లోతుగా వెళ్లకూడదు. నువ్వు ఆలోచించు: మన శత్రువులు ఎవరంటే, ఈ సమస్యల వెనుక మనుషులు కాకుండా ఆ అహంభావాలు, రాజకీయ శక్తులు.”

లెన్సీ: (ఆక్రోశంతో కంటి కోణంలో కన్నీరు)

“మరి మనం ఏం చేయాలి, మాయోంగ్? మనం పతనమవుతున్నాం. నువ్వు మార్గం చెప్పు!”

మాయోంగ్: (తన గొంతు లోతుగా)

“మార్గం ఉన్నప్పుడే వస్తుంది, లెన్సీ, అది మన ఆలోచనల్లో మొదలవుతుంది. మన పక్కన ఉన్న మైతేయి వాళ్లను శత్రువులుగా కాకుండా మనుషులుగా చూసే దిశగా ప్రయత్నించాలి. మనం మాట్లాడలేమా? మనం శాంతికి ఒక అవకాశం ఇవ్వలేమా?”

లెన్సీ: (కొంచెం ఆశతో)

“శాంతి కోసం ప్రయత్నించగలమా? కానీ వాళ్ల ప్రవర్తన చూస్తే…”

మాయోంగ్: (చేతిని అతని భుజంపై ఉంచి)

“ప్రయత్నించడమే శాంతికి తొలి అడుగు, లెన్సీ. మనం ప్రయత్నించకపోతే ఈ చీకటిని పార

దోలగల వ్యక్తి ఇంకెవరూ ఉండరు.”

లెన్సీ: (తల తిప్పి)

“మరి ముందు ఏమి చేయాలి?”

మాయోంగ్:

“ముందు మనలో అనుమానాలను తొలగించాలి. ఆ తర్వాత శత్రువులతో మళ్లీ మాటలు మొదలు పెట్టాలి. మనం ఎందుకు పోరాడుతున్నామో, ఎవరి కోసం పోరాడుతున్నామో తెలుసుకోవాలి.”

ఈ సంభాషణ చీకట్లో మృదువైన ఒక వెలుగుకిరణం. ఇది కుకీ తెగల్లోని వ్యక్తులు తమ పాత వైరం గురించి ఆలోచిస్తూ, శాంతి సాధన కోసం నడిచే మార్గాన్ని ఎంచుకుంటున్నారు.

రాజధాని నగరంలో జరిగిన ఓ అత్యవసర సమావేశంలో ప్రభుత్వ అధికారులు సమావేశమయ్యారు. మణిపూర్‌లో జరుగుతున్న హింస, ప్రజల ప్రాణాలు తీస్తున్న పరిణామాలు, భవిష్యత్తులో శాంతి చరిత్ర రాయడంపై చర్చ జరుగుతోంది. చర్చ తర్వాత ముఖ్యమంత్రి నరేన్ సింగ్ మీడియా తో మాట్లాడారు.

మీడియా ప్రతినిధి 1: మీరు ఏడాదిన్నర తర్వాత ఇలాంటి ప్రకటన చేయడానికి ఏమి ప్రేరణగా పని చేసింది?

నరేన్ సింగ్: “చిన్న తప్పిదం జరిగినప్పుడు ఎవరైనా సత్వరమే స్పందించవచ్చు. కానీ పెద్దగా ప్రాణ నష్టాన్ని, ఆర్థిక నష్టాన్ని కలిగించే ఘోరాలు జరిగితే వాటి ప్రభావం పరిగణనలోకి తీసుకోవడం. అవసరం. నా బాధ్యతను అర్థం చేసుకోవడానికి సమయం పట్టింది. ప్రజల కష్టాలు చూసినప్పుడు, నేను నా పాత్రపై ఆత్మవిమర్శ చేయాల్సి వచ్చింది. ఈ ప్రకటన నా బాధ్యతను గ్రహించడంలో మొదటి అడుగు మాత్రమే.”

మీడియా ప్రతినిధి 2: మీ ప్రకటన పశ్చాత్తాపంగా ఉందని మీతీ, ఆదివాసీ తెగలు నమ్ముతాయా?

నరేన్ సింగ్: “నమ్మకం ఏకకాలంలో రావడం కష్టం. కానీ నా కృషి, నా విధేయతల ద్వారా వారి నమ్మకాన్ని పునరుద్ధరించడానికి నేను ప్రయత్నిస్తాను. ఈ ప్రకటన నా కృతజ్ఞతతో పాటు భవిష్యత్‌లో శాంతి సాధనకు నా కట్టుబాటును కూడా ప్రతిఫలిస్తుంది.”

మీడియా ప్రతినిధి 3: మీతీలకు ఎస్టీ రిజర్వేషన్ అంశంలో మీమీద తీవ్రమైన ఆరోపణలు వచ్చాయి. మీరు దానిపై ఏమి చెబుతారు?

నరేన్ సింగ్: “ఈ అంశంపై నా చర్యలు ఎవరినీ వివక్షను దృష్టిలో పెట్టుకొని చేపట్టలేదు. కానీ కొందరికి అవి ఇలా అనిపించవచ్చు. ఇలాంటి క్లిష్ట విషయాల్లో వ్యతిరేక అభిప్రాయాలు సహజమే. కానీ రిజర్వేషన్ల అంశాన్ని సమీక్షించేందుకు కట్టుబడి ఉన్నానని హామీ ఇస్తున్నాను. ప్రతి వర్గానికి న్యాయం చేయడమే నా లక్ష్యం.”

మీడియా ప్రతినిధి 4: మీ ప్రభుత్వం హింసాకాండ నియంత్రణలో విఫలమైందని విమర్శలు వస్తున్నాయి. మీ స్పందన?

నరేన్ సింగ్: “మీరు చెప్పినవి నిజమే. కొన్ని సందర్భాల్లో పరిస్థితులను సమర్థవంతంగా నియంత్రించలేకపోయాము. కానీ ఇది జటిలమైన పరిస్థితి. మేము అందులో నుంచి పాఠాలు నేర్చుకున్నాము. భవిష్యత్తులో ఇటువంటి తప్పిదాలు జరగకుండా చర్యలు తీసుకుంటాము.”

పమీడియా ప్రతినిధి 5: మణిపూర్‌లో శాంతి పునరుద్ధరణకు మీ తదుపరి ప్రణాళిక ఏమిటి?

నరేన్ సింగ్: “మొదట, అన్ని వర్గాల మధ్య సమన్వయం సాధించేందుకు ఒక ప్రత్యేక కమిటీని ఏర్పాటు చేస్తాను. సమస్యల పరిష్కారానికి, అన్ని వర్గాల ప్రతినిధులతో చర్చల కోసం జవాబుదారీతనంతో కూడిన ప్రక్రియ చేపడతాను. శాంతి రీత్యా జరిగిన నష్టాలను సవరించేందుకు పూర్తి స్థాయి న్యాయసహాయక చర్యలు తీసుకుంటాను.”

మీడియా ప్రతినిధి 1: మీపై వచ్చిన నిరసనల వల్ల పదవికి రాజీనామా చేస్తారా?

నరేన్ సింగ్: “పదవులు నాకు ముఖ్యమేం కాదు. నాకు ప్రధానమైనది మా ప్రజల విశ్వాసం. ప్రజలు నాకు అవిశ్వాసం వ్యక్తం చేస్తే, నేను నా స్థానంలో ఉండాలని భావించను. కానీ ఇప్పుడు నేను పరిస్థితులను సరిచేసి, భవిష్యత్‌ను శాంతియుతంగా తీర్చిదిద్దేందుకు కట్టుబడి ఉన్నాను.”

మీడియా ప్రతినిధి 2: కేంద్రం మణిపూర్‌పై తగిన చర్యలు తీసుకోలేదనే విమర్శలపై మీ అభిప్రాయం?

నరేన్ సింగ్: “ఇది నా వ్యక్తిగత అభిప్రాయం చెప్పడానికి సరైన సమయం కాదు. కానీ రాష్ట్ర సమస్యలను పరిష్కరించేందుకు కేంద్రం మా వెంట ఉంటుందని నాకు నమ్మకం ఉంది. అవసరమైన స్థాయిలో సహకారం అందిస్తారని ఆశిస్తున్నాను.”

మీడియా ప్రతినిధి 3: మీ పశ్చాత్తాపం మీ చర్యలకు అనుగుణంగా ఉంటుందా?

నరేన్ సింగ్: “ఇది పూర్తిగా అర్థవంతం అవుతుంది, నేను మాటలు కాదు, చర్యలతో ఈ నమ్మకాన్ని నెరవేర్చుతాను. మణిపూర్‌ను శాంతి, అభివృద్ధి దిశగా ముందుకు తీసుకెళ్లడమే నా ప్రాథమిక లక్ష్యం.”

మీడియా ప్రతినిధి 4: శాంతి ప్రతిపాదనలను నెరవేర్చేందుకు మీరు ప్రజల సహకారం ఎలా పొందగలరు?

నరేన్ సింగ్: “ప్రమాదంలోనూ, నష్టాల్లోనూ ఉన్న వారికి నా వ్యక్తిగత కృతజ్ఞత తెలియజేస్తున్నాను. వారి సమస్యలను సమూలంగా పరిష్కరించేందుకు నేను ప్రయత్నిస్తాను. ఇది నా బాధ్యత. ప్రజల మద్దతు నా కృషి ద్వారా వస్తుంది.”

రాజధానిలోని ఒక ప్రఖ్యాత హోటల్ సమావేశ మందిరం. పౌర సమాజ నాయకులు, ప్రజా ఉద్యమకారులు, వకీల్లు, మానవ హక్కుల కార్యకర్తలు చర్చించడానికి కలిశారు. తాము పరిగణించే ప్రధాన సమస్యలు, సంఘర్షణలకు కారణాలు, శాంతి సాధనపై వారి ఆలోచనలు నడుస్తున్నాయి.

పౌర సమాజ నాయకుడు 1:

“మన రాష్ట్రంలో జరుగుతున్న కుకి, మైతేయి తెగల మధ్య ఘర్షణ ప్రధానంగా ఒక చారిత్రక అవగాహనల భేదాల వలననే మొదలైంది. దీని మూలంలో సమాజంలో ఏకత్వపు భావ జాలాన్ని పెంచుతున్నారు. ఎప్పటికైనా తమ హక్కులు తాము తప్పనిసరిగా పొందాలి అని భావించే ధోరణి వాటిని పెంచింది.”

పౌర సమాజ నాయకుడు 2:

“నిజమే, కానీ ఇది కేవలం జాతుల మధ్య ఘర్షణ మాత్రమే కాదు. ఇది ఒక రాజకీయ పరికరంగా కూడా మారింది. ప్రతి జాతి, తెగ తన స్వార్ధం కోసం తమ హక్కులను ప్రతిపాదించడమే లక్ష్యంగా ఉన్నప్పుడు, అందులో శాంతి సాధించడంకు ఏమి మార్గం ఉంటుందో?”

మానవ హక్కుల కార్యకర్త:

” అన్నింటిలో ఇమిడి ఉన్న ఆర్ధిక, సామాజిక అసమానతలు కూడా దీనికి కారణం. మయూతీయి తెగకు, కుకి తెగకు ఆర్థిక సంక్షోభం, విద్యాభ్యాసం, మరింత ప్రజా సేవలు అన్నీ సరిపడా లేవు. దీని వల్లే ఈ విభేదాలు మరింత గాఢమవుతున్నాయి. ప్రభుత్వ విధానాలు, వారికి అవసరమైన సాయం అందించడంలో లోపాలు ఏర్పడినప్పుడు ఈ తరహా ఘర్షణలు పెరిగే అవకాశాలు ఉన్నాయి.”

పౌర సమాజ నాయకుడు 3:

“సామాజిక, ఆర్థిక చర్చలు తప్ప, రాజకీయ విమర్శలతోనే ఈ విభేదాలు పెరిగాయి. రాజకీయ నేతలు ఈ రెండు తెగలను తమ వంతు ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించడం మానివేస్తే, ఎదుర్కోవాల్సిన అవశ్యకత ఉండదు.”

పౌర సమాజ నాయకుడు 1:

“కేవలం రాజకీయాలు కాకుండా, సంబంధిత ప్రదేశాల్లో అన్యాయాలు, భూసంపత్తి పట్ల అంగీకారాలు, సామాజిక అంగీకారం లేకపోవడం కూడా ప్రధాన కారణం. చాలా ప్రాంతాల్లో సమన్వయానికి అవకాశం లేకపోవడం, ప్రభుత్వ చర్యలు సరైన విధంగా ఉండకపోవడం, జాతి-వారిగా గడిపిన సమాజం ఏ విధంగా దారితీస్తుందో అర్థం కావాలి.”

మానవ హక్కుల కార్యకర్త:

“నిజమే, కానీ కొన్ని ప్రాంతాల్లో జాతి వారీగా ఉన్న అంగీకారాలు మరింత ఘర్షణలకు దారితీస్తాయి. మనం ఈ సమస్యలను పరిష్కరించాలంటే, జాతుల మధ్య సమాజంలో ఉన్న విభేదాలను నేరుగా ఎదుర్కొనాలి. వాటి చర్చలకు తగిన పరిష్కారాలు ఇవ్వాలి.”

పౌర సమాజ నాయకుడు 2:

“శాంతి క్రమం తప్పకుండా అందరూ అంగీకరించాల్సిన పథం. దానితో, రాజకీయ శక్తులు, వ్యవస్థలను, ప్రస్తుత వ్యవస్థను ఉపయోగించి సంక్షేమం కోరిన ప్రజల మధ్య కలయిక ఏర్పడాలి. ప్రజల అక్కాంక్షల ఆధారంగా ప్రభుత్వ విధానాలు మారాలి, శాంతి కోసం విభేదాలను నివారించడం కాదు.”

పౌర సమాజ నాయకుడు 3:

“ఇప్పుడు, తెగల మధ్య చర్చ, అవగాహన ద్వారా సమస్యలను పరిష్కరించడం చాలా అవసరం. ప్రజలతో చర్చించినప్పుడే శాంతి సాధ్యం.”

 వారు సమాజంలోని విభేదాలను పరిష్కరించడానికి చర్చ, అంగీకారం, పరస్పర విశ్వాసం ద్వారా శాంతిని ప్రేరేపించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.

మణిపూర్ ఎప్పటికి శాంతిని ఆశించింది. ఇప్పుడు ఏకాభిప్రాయానికి దారితీయవలసిన ఒక పయనం మొదలైంది. కుకి, మైతేయి తెగల మధ్య విభేదాలు, హింస, మరణాల పైన అనేక మార్గాలు కనబడినప్పటికీ, అంగీకారానికి కాంక్షే పెద్దగా ఉన్నది.

మణిపూర్‌లోని ఇంఫాల్ నగరం, మబ్బులు కమ్మిన ఆకాశం, నక్షత్రాల కోసం రాత్రి అంధకారంతో ఎదురు చూస్తోంది. ఎవరో వదిలేసినట్లు, చల్లని గాలి, వానపాటు లేకపోయినా, ఆ ప్రాంతంలో ఉలికిపడుతున్న ఉద్రిక్తతను ఇంపోర్టు చేస్తోంది. ఇక్కడి రోడ్లమీద, శాంతి కోసం నిరసన వ్యక్తం చేస్తున్న ప్రజలు కలిసినట్లు కనిపిస్తున్నారు.

గాలి వెళ్ళిపోతే పచ్చటి చెట్ల ఆకులు శబ్దం సద్దు మణిగింది. వెంబడించి, ఏమీ దొరకని కొండమీద కళ్ళు ఆర్పుతూ ఎగురుతున్న పక్షుల శబ్దం వినిపిస్తోంది. నిశ్శబ్దత కలిగిన ఒక స్వల్పమైన శబ్దం అక్కడి మనోభావాలను కూడా పలికించడానికి వచ్చేస్తోంది.

పాలనా అధికారులు కనపడుతున్నారు. బలగాలు కొన్నిసార్లు పొరపాటుతో షరతులు అమలు చేస్తూ ప్రజలను భయపెడుతున్నారు. వణికిపోయిన ప్రజలు కర్ఫ్యూకి అలవాటు పడటం ప్రారంభించారు. మణిపూర్‌లో కొన్ని బలహీన నిర్మాణాలతో పగిలిపోతున్న గోడలు ఇప్పుడు ఏ విధమైన ఆధిపత్యానికి లొంగకుండా వున్నాయి.

ఈ నేపథ్యంలో ఇద్దరు మేధావులు మాట్లాడు కుంటున్నారు.

ప్రొఫెసర్ గోపాల్: (పట్టుదలతో) శేషు, మీరు ఈ మణిపూర్ విషయంపై ఏమనుకుంటున్నారు? ఈ పరిస్థితి చాలా క్లిష్టమైనది. ప్రభుత్వం ఇంకా స్పందించలేదు, ప్రజలు నిప్పులలో కూరుకుపోతున్నారు. ముఖ్యంగా ఈ ప్రాంతంలోని వర్గీయ ఘర్షణలు, శాంతి నెలకొల్పాలనే కేంద్ర ప్రభుత్వ ప్రయత్నం అసఫలమవుతుందనే అనిపిస్తోంది.

ప్రొఫెసర్ శేషు: (విజ్ఞానం గల దృష్టితో) గోపాల్, మీరు చెప్పినది సరె. ప్రస్తుతం మణిపూర్‌లో ఉన్న పరిస్థితి చాలా వేదనాకరమైనది. విభిన్న వర్గాల మధ్య ఘర్షణలు, కొద్దీ రోజుల క్రితం జరిగిన హత్యలు, నిర్వాసితుల బందీగిరి… ఇవన్నీ మానవత్వాన్ని ఖాళీ చేయడమే. ప్రజల ఆందోళనలను ప్రభుత్వం పట్టించుకోవడం లేదు. ఇది సామాజిక వర్గాల మధ్య మరింత విభేదాలు సృష్టిస్తోంది.

గోపాల్: (బాధగా) నిజం. మీరు చెప్పినట్లుగా, కేంద్రం ఈ విషయంలో శాశ్వత మౌనాన్ని పాటిస్తోంది. అలా ఉండకూడదు. ఈ క్రియలు మన దేశానికి మంచి ప్రతిబింబం కావు. కానీ, రాష్ట్రంలో శాంతి తెచ్చేందుకు సరైన చర్చలు చేపట్టడం లేదు. మొట్టమొదటి అడుగు ఇదే అయినా, ప్రభుత్వాలు పట్టించు కోవడం లేదు.

శేషు: (సీరియస్ గా) అవును, గోపాల్. ముఖ్యంగా, అధికారుల ప్రతిస్పందన చాలా అవరోధంగా ఉంది. బీజేఫ్‌ ఈ పరిస్థితిని దృష్టిలో పెట్టుకొని చర్యలు తీసుకోవాలి. హిందూ-క్రైస్తవ వర్గాల మధ్య విభేదాలు మరింత పెరిగిపోతున్నాయి. దీనికి మరొక ముఖ్య కారణం సమాజంలో పాకుతున్న వివక్ష. రెండు వర్గాలు ఒకరికొకరు సహకరించుకొక పోతే హింస మరింత పెరుగుతుంది.

గోపాల్: (విస్మయంగా) ఇది నిజమే. మణిపూర్‌కు ప్రత్యేక పాలన వ్యవస్థ ఏర్పాటు చేయాలని అడిగే కుకీలు, నాగాలు తమ హక్కులను కోరుకుంటున్నారు. దీనితో సమస్య మరింత కచ్చితంగా సంక్లిష్టమవుతోంది. ఈ సమయంలో కేంద్రం వాస్తవంగా జాగ్రత్తగా ఉండాల్సిన అవసరం ఉంది. హిందూ, క్రైస్తవ వర్గాల మధ్య సమన్వయం అవసరం.

శేషు: (నిగ్రహంతో) గోపాల్, ఈ సమస్య చాలా సున్నితంగా పరిష్కరించాలి. మనం పక్కన ఉన్నవారిని కేవలం ‘వార్తల’గా చూడడం మానుకోవాలి. ప్రజల సమస్యలు, వారి మనోభావాలు గౌరవించాలి. నిజానికి ఎవరూ తక్కువ కాదు.

గోపాల్: (ఆలోచించుకుంటూ) సరే, శేషు. మణిపూర్, ఒక ముఖ్యమైన భౌగోళిక ప్రాంతం. దీనిపై స్పందన ఆలస్యం చేసినప్పటికీ, మనం ఈ సమస్యపై చర్చించాలి. లేకపోతే పరిస్థితి మరింత అధ్వాన్నం అవుతుంది.

శేషు: (తరువాత దృఢంగా) అంతేకాదు, మన దేశం తరతరాలుగా భిన్న అభిప్రాయాలను ఒకరినొకరు అంగీకరించే విధంగా ముందుకు సాగింది. ఇప్పుడు, మణిపూర్‌లోని సమాజం విభజనలను సమర్ధవంతంగా పరిష్కరించడం ప్రజలకే సాధ్యం.

మణిపూర్ మళ్లీ శాంతి వైపు అడుగులు వేయడం మొదలైంది. కానీ ఆ శాంతి వెనుక ఎంతో మంది కృషి ఉంది. సుందరి తన పిల్లలకు కొత్త జీవితం ఇవ్వడం ప్రారంభించింది. రహ, యువతకు మార్గదర్శకుడై, సమాజంలో చాలా మందికి మార్గ దర్శకంగా నిలిచాడు.

మనం ఎవరిగా పుట్టామన్నది ముఖ్యం కాదు. మనం ఎవరిగా మారతామన్నది ముఖ్యం.

Leave a Reply